Aşırı yeme bağımlılık mı? Uzmanlar, kontrolsüz yeme davranışlarının beyin kimyasını etkilediğini ve bağımlılıkla benzer mekanizmalara sahip olduğunu söylüyor! #YemeBağımlılığı #Sağlık #Psikoloji
Aşırı Yeme Alışkanlığı Bağımlılık mı? Uzmanlar Uyarıyor!
Yemek yemek, insan hayatının devamı için zorunlu bir ihtiyaç. Ancak bu davranış zamanla kontrolsüz bir alışkanlığa, hatta bağımlılığa dönüşebiliyor. İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Bölümünden Prof. Dr. Işıl Göğcegöz, aşırı yeme ve yeme bağımlılığı konusunu mercek altına aldı. Uzmanlar, özellikle yağlı ve şekerli gıdaların beyin üzerinde tıpkı alkol ve madde gibi etkiler oluşturduğunu belirtiyor.
Yeme Bağımlılığı ile Madde Bağımlılığı Arasında Benzerlikler Var
Son yıllarda, alkol ve madde kullanım bozukluklarına benzer şekilde “yeme bağımlılığı” kavramı ön plana çıkmaya başladı. Prof. Dr. Göğcegöz, bazı gıdaların beynin ödül merkezinde dopamin salgılanmasını artırarak bağımlılık etkisi yarattığını vurguluyor. Özellikle çikolata, şeker ve karbonhidrattan zengin gıdalar, mezolimbik yolakta yoğun dopamin salınımı sağlıyor. Bu durum, yeme davranışını haz odaklı bir sürece dönüştürüyor.
Ayrıca, bu tür gıdaların insula, orbitofrontal korteks ve singulat korteks gibi bağımlılıkla ilişkili beyin bölgelerini de aktif hale getirdiği belirtiliyor. Bu durum, aşırı yeme davranışının sadece bir alışkanlık değil, tıpkı bir bağımlılık gibi nörolojik etkilerle açıklanabileceğini gösteriyor.
Obezite ve Tıkınırcasına Yeme Bağımlılığına İşaret Edebilir
Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan bireylerde, madde bağımlılığına benzer kompülsif davranışların gözlemlendiğini belirten Prof. Dr. Göğcegöz, bazı obez bireylerin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Obezite her zaman yeme bağımlılığını işaret etmese de, bazı vakalarda bağımlılık penceresinden bakmak gerekebiliyor.
Homeostatik Yemeden Hedonik Yeme Davranışına Geçiş
Yeme davranışı iki sistem üzerinden düzenleniyor: homeostatik ve hedonik. Homeostatik sistem, hayatta kalmak için enerji ihtiyacını dengelerken; hedonik sistem ise daha çok keyif odaklı yeme davranışını tetikliyor. Beyin, özellikle ödül sistemine hitap eden yiyecekleri tercih ederek, doyumsuz bir döngü içine giriyor. Bu da bireyin, daha fazla şekerli ve yağlı gıda tüketmesine neden oluyor.
Bağımlılık Döngüsünde Opioid ve Dopaminin Rolü Büyük
Şeker ve yağdan zengin yiyecekler, beynin birçok bölgesinde dopamin salgısını artırıyor. Bunun yanında, doğal opioid maddelerin üretimi de tetikleniyor. Bu kimyasal değişimler, yeme davranışını kontrol etme yetisini zayıflatırken, bağımlılığa giden yolu da açıyor. Yeme bağımlılığında aşerme, kontrolsüz tüketim ve tolerans gelişimi gibi madde bağımlılığında görülen semptomlara sıkça rastlanıyor.
Tedavide Bütüncül Yaklaşım Gerekiyor
Prof. Dr. Işıl Göğcegöz, yeme bağımlılığına yaklaşımın biyo-psiko-sosyal temeller üzerine inşa edilmesi gerektiğini vurguluyor. İlaç tedavisiyle birlikte, psikoterapi ve davranışsal müdahalelerin bir arada yürütüldüğü bütüncül programlar, başarılı sonuçlar doğuruyor. Özellikle farkındalık artırıcı terapiler ve grup çalışmaları, bireylerin yeme alışkanlıklarını yeniden düzenlemelerine yardımcı oluyor.
Unutulmamalı ki…
Aşırı yeme her zaman sadece fiziksel bir durum değildir. Zihinsel ve duygusal boyutları da olan, tedavi edilmesi gereken bir bağımlılık haline gelebilir.